در کنار مباحث تئوریک و به خصوص بحث تفکر و تدبر، تمرین عملی نیز یکی از پایه های مهم انسان سازی در سیستم تربیتی اسلام به شمار می­رود. بدان معنا که انسان در حال رشد جهت سیر مدارج و مراحل کمال و برای گذر از هر درجه به مقامی والاتر و انسانی تر، نیازمند تفکر و تصمیم گیری صحیح و در نهایت اجرای صحیح این دستاوردهای خود می­باشد.در این راستا و به منظور موفقیت در امر اجرای صحیح دستاورد­ها از آ؛نجایی که برخورد و عمل صحیح و خالی از اشتباه در شرایط مختلف و متفاوت زندگی کاری بس دشوار می باشد ،انسان می تواند جهت بهبود بخشیدن به سیر رشد خود و جلوگیری از انحراف و اشتباه احتمالی در مرحله­ی عمل، اقدام به تمرین عملی دستاوردهای خود در محیطی آسانتر ومساعد تر جهت رشد نمایدکه این مسئله را می توان به نوعی همان تقوای ضعف درعلم اخلاق نامید0

یکی از دستاوردهای بسیار عظیم حرکت های جهادی برای جهاد گران ، ایجاد شرایط ومحیط مساعد جهت تقوای ضعف می باشد  چرا که جهادگر قادر است بواسطه ی حضور در مناطق محروم که مناطقی بی آلایش وعمدتاً عاری از تکلفات وشرایط نامساعد ونا مناسبی هستند که بر شهر ها حاکم است ؛ وبا همنشینی با مردم ساده و بی آلایش این مناطق ودرس گرفتن ولذت بردن از فضای فرهنگی وسنتی آنها ، در طول سفر جهادی تمرینی عملی جهت خود سازی واصلاح درونی خود داشته باشند 0

از دیگر ویژگی های مهم تربیتی  حرکت های جهادی می توان به فراهم آوردن شرایط ارتباط مستقیم با محرومین و مستمندان اشاره کرد چرا که همان گونه که از تعالیم اسلامی نیز بر می آید صرف برقراری ارتباط با محرومین و دل جویی از آنان و رسدگی بی واسطه  و مستقیم به مشکلات آنها موضوعیت دارد چرا که به این واسطه علاوه بر حل معضلات و مشکلات محرومین و مستمندان  ،شخص خدمت کننده و یاری رسان نیز می تواند از برکات و فواید معتوی این عمل بهره مند گردد.

همانگونه که با مطالعه در تاریخ معصومین (علیهم السلام)نیز به این مسئله مهم پی خواهیم برد که ایشان نیز با وجود توانایی بر کمک به فقرا از طرق مختلف ،خود شخصا اقدام به کمک رسانی به آنها می نمودن تا مضاف بر تاثیرات روانی این مسئله بر روی فقرا و محرومین ،به خود ایشان نیز فواید بیشتری عرضه گردد.

اما ویژگی منحصر به فرد و یگانه ای که در حرکت های جهادی وجود دارد و می­توان تاثیر آن را در حرکت های آموزشی دو چندان دانست جنبه الگو دهی این حرکت ها به عنوان اعمالی غیر مادی و تکلیف محور در مقابل اعمال دنیوی و مادی محور می باشد چرا که جهاد گران با این عمل خود آرمانی والا تر از هدفهای  رایج غیر دینی همچون اهداف اقتصادی و سیاسی را برای خود تداعی  کرده و به این  سو  سوق پیدا می کنند و حتی در نهایت این اقدام آن‌ها می‌تواند الگویی گسترده برای جامعه جهت بازپروری چنین تفکراتی باشد .

حرکت جهادی جوانان ناشی از تفکر پر دغدغه و مسئولیت محور آنها می باشد و به وسیله حرکتی دسته جمعی ناشی از این تفکر ، انتخاب اهداف والاتری را به عنوان آرمان اصلی انسان از کار و تلاش برای خود میسر ساخته و به مردم نیز معرفی کنند و روح اسلام و تفکر اسلامی را که کار را نیز همانند جهاد در راه خدا معرفی کرده است زنده کرده و به مردم معرفی می نماید تا بدین وسیله از انحراف احتمالی جامعه که هدف اصلیش را از کار و تلاش و تولید به سوی مسائل مادی و غیر معنوی پیش می برد جلوگیری نموده باشند.

در این مورد همانگونه که گفته شد می توان تأثیرات جهاد علمی را در مقایسه با سایر انواع حرکتهای جهادی دو چندان دانست چرا که معلمان این طرح با توجه به ماهیت عمل آنها خاصیت الگودهی فوق العاده ای برای دانش آموزان و جوانان منطقه دارند  لذا وسیع تر و سریع تر از سایر انواع حرکتهای جهادی قادرند با عمل ناشی از احساس تکلیف و وظیفه خوداین نگرش را برای جوانان منطقه که نیروی پر انرژی و آینده ساز کشور می باشند، به ارمغان ببرند.

معلمان قادرند با هدفمند کردن مطالعات درسی دانش آموزان و با تکلیف و دغدغه محور کردن آنهااین احساس را در وجود آنها به منظور مطالعه جدیتر و مهم تر  و در آینده نیز خدمت رسانی قوی تری نیز برای ساختن و فردایی آباد ،زنده کنند و بدین وسیله شاخصه های مهم کار در راه خدا را که همان نیت و هدف الهی آن می باشد در خود و دیگران زنده سازد .

یکی دیگر از ویژگی های تربیتی حرکت های جهادی که آن نیز در حرکت های جهادی علمی مضاعف است تقویت توانایی مسئولیت پذیری در شرکت کنندگان در طرح می باشد. چرا که جهاد گران در این دوره ها می آموزند که مسئولیت انجام کار خاصی را برعهده گیرند و این وظیفه خود را به نحو احسن به اتمام رسانند. این ویژگی در مسائل آموزشی بروز بیشتری می یابد چرا که یک مربی در یک دوره آموزشی مسئولیت اداره کلاس، آموزش مباحثی خاص و مهمتر از همه تربیت اخلاقی دانش آموزان را بر عهده می گیرد و بدین وسیله و با تفکر و برنامه ریزی منظم جهت ایفای مسئولیت خود ، خود را در جهت مسئولیت پذیری در سطح بالا تر در زندگی آینده آماده می سازد.

همچنین نکته خاصی که این مسئول بودن در کلاسهای آموزشی به مربیان می­آموزد، جنبه مهم تربیتی آن از جهت ایفای مسئولیت با نگاه تکلیف و وظیفه محور، در مقابل نگاه مقام محور، به آن می باشد چرا که شرکت کننده در سفر جهادی علمی مسئولیت تدریس را نه به عنوان مقام و شأان علمی، بلکه با نگاه یک وظیفه و تکلیف شرعی می پذیرد و این نگرش مانع از کوتاهی  او در ایفای تعهدات او و همچنین شکل گیری خصایص منفی و نا مناسب اخلاقی ناشی از مسئولیت در او می گردد که می تواند تمرینی مناسب جهت مسئولیت پذیری های آینده او باشد.

آخرین نکاتی که می تواند به عنوان قابلیت های تربیتی حرکت جهادی، در عرصه جهاد علمی مورد توجه قرار گیرد اولا آماده سازی جوانان جهت تربیت افراد و دانش آموزان می باشد، که به آنها در راستای فعالیت های تربیتی که در آینده بر عهده آنها محول خواهد شد خصوصا مسئله تربیت فرزندان که نسل های آینده مملکت خواهند بود ،تجربیاتی گسترده و مناسب را خواهد آموخت .

مسئله دوم که خود از مهمترین فوائد حرکت های جهادی علمی برای شرکت کنندگان در این حرکت به شمار می رود ،این مسئله است که دبیران دوره های آموزشی علمی غالباً به دلیل اینکه فرد خود را به عنوان الگوی دانش آموزان که پیوسته مورد توجه آنها می باشد، می بیند و یا به دلایل متنوع دیگر، در طول اردو سعی بر نظارت و کنترل بیشتری بر افعال  و رفتار و حرکات خود می نماید. این مسئله باعث می شود خود را بیشتر مورد توجه و بازنگری قرار داده  و در جهت خود سازی درونی و معنوی خود گام بردارند .

در پایان باید به این مسئله اشاره کرد که با توجه به روح و ماهیت حرکت جهادی  و امر جهاد، در صورتی که نیت انسان از شرکت در چنین فعالیت هایی الهی و مطابق  با اهداف والای اسلامی  باشد ،از مصادیق آیه شریفه «ومن یجاهد فینا لنهدینهم سبلنا» قرار خواهند گرفت و بدین وسیله مضاف بر تقویت و افزایش تاثیرات ناشی از فعالیت های او ،خود او نیز به سوی سیر رشد کمال رهنمون خواهد شد.